Con vật nhỏ bé này có nguồn gốc từ Mexico và tên của nó được đặt theo tên của một vị thần lửa và sét của người Aztec. Tại Việt Nam nó còn được biết đến với cái tên là khủng long 6 sừng, xuất phát từ vẻ ngoài đặc trưng của mình.
Loài lưỡng cư này sở hữu nhiều khả năng đặc biệt chẳng hạn như có thể tái tạo các bộ phận cơ thể đã mất hay không cần trải qua quá trình biến thái khiến nó trở thành đối tượng nghiên cứu quan trọng trong các phòng thí nghiệm trên khắp thế giới.
Theo lẽ thường hầu hết các động vật lưỡng cư đều sẽ phải cần nước để sinh sản. Các con vật này thường sẽ đẻ trứng trong nươc sau đó ấu trùng sẽ nở ra và dần dần thay hình đổi dạng để trưởng thành và có thể sống trên cạn. Qúa trình này gọi là biến thái.
Thế nhưng Axolotls lại là một sự cá biệt. Chúng không cần trải qua quá trình này. Chúng là ‘tân sinh’, có nghĩa là không giống như hầu hết các loài lưỡng cư chúng không biến thái thành những con trưởng thành sống trên cạn để thở bằng phổi.
Thay vào đó, chúng giữ lại các đặc điểm của con non như mang, đuôi và thích sống trong nước. Nhưng lại vẫn có thể vừa sống trên nước vừa sống trên cạn.
Axolotls trưởng thành có chiều dài khoảng 30cm, từ đầu mũi đến cuối đuôi, với những con lớn nhất có chiều dài lên đến 45cm. Chúng có thể nặng khoảng 300 gram.
Ngoài thân hình mập mạp và đôi chân ngắn một cách hài hước, chúng còn có một chiếc mũ đội đầu kỳ dị với hình dáng tựa như 6 chiếc lông vũ tạo nên khuôn mặt đáng yêu của chúng.
Những chiếc mang này cũng có thể thấy ở các loài lưỡng cư non khác cho phép chúng hút oxy từ nước, để chúng có thể thở. Cùng với mang của chúng, axolotls cũng có phổi và chúng dùng nó để thở khi lên cạn.
Axolotls sống ở đâu?
Axolotl chỉ có nguồn gốc ở Hồ Xochimilco của Thành phố Mexico. Đây là vùng có độ cao với nhiệt độ nước hiếm khi tăng trên 20 ° C. Chúng cũng từng sống ở Hồ Chalco, nhưng hồ này đã được rút nước vào những năm 1970 để ngăn lũ lụt.
Số lượng loài này hiện đang đang giảmmạnh do ô nhiễm và sự mở rộng của Thành phố Mexico xâm lấn môi trường sống của chúng. Một cú sốc nữa, cá nước ngọt du nhập đã ăn trứng axolotl và con mồi côn trùng ưa thích của nó.
Axolotls có nguy cơ tuyệt chủng không?
Sách đỏ của IUCN về các loài bị đe dọa liệt kê chúng vào loài cực kỳ nguy cấp. Theo một bài báo xuất bản trên BioScience vào năm 2015, các axolotls đã trải qua một sự suy giảm thảm khốc trong vài thập kỷ qua. Vào năm 1998, nhà nghiên cứu Tiến sĩ Luis Zambrano González đã đếm được 6.000 axolotls trên một km vuông. Đến năm 2008, chỉ 100 con được tìm thấy trên một km vuông. Dữ liệu gần đây hơn cho thấy có ít hơn 36 con trên mỗi km vuông.
Chỉ sớm thôi nếu như không khôi phục lại môi trường sống của loài này thì axolotls hoang dã sẽ có thể biến mất vĩnh viễn trong tương lai.
Tại sao các nhà khoa học quan tâm đến axolotls?
Những con vật kỳ lạ này đã khiến các nhà khoa học mê mẩn kể từ lần đầu tiên chúng được đưa đến Paris từ Mexico vào năm 1863. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những con vật này có khả năng mọc lại toàn bộ chi, mắt, mô tim, các đoạn não và các đoạn tủy sống khi bị thương, phục hồi các bộ phận cơ thể về chức năng đầy đủ. Chúng thậm chí còn dễ dàng chấp nhận các chi được cấy ghép từ các cá nhân khác.
Có thể khiến axolotl bị biến chất bằng cách cho nó tiếp xúc với hormone tuyến giáp. Tuy nhiên, điều này sẽ cản trở khả năng tái sinh của động vật và cũng có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật của chúng, theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Scientific Reports năm 2018.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature đã giải trình tự bộ gen của axolotl thành 32 tỷ cặp bazơ – lớn gấp 10 lần bộ gen của con người. Vào thời điểm đó, nó là bộ gen lớn nhất của bất kỳ loài động vật nào, nhưng sau đó nó đã bị vượt qua một loài cá vượt qua với 43 tỷ cặp bazơ . Bộ gen của nó tiết lộ các trình tự cụ thể có thể chịu trách nhiệm cho việc tái tạo các chi.
Axolotls ăn gì?
Axolotls sẽ ăn khá nhiều bất cứ thứ gì chúng có thể cho vào miệng! Trong tự nhiên, chế độ ăn của chúng bao gồm giun, côn trùng nước ngọt, động vật giáp xác và cá nhỏ. Chúng cũng là động vật ăn thịt đồng loại, và sẽ cắn xé nhau nếu không có đủ thức ăn.
Axolotls được nuôi làm thú cưng hoặc trong phòng thí nghiệm sẽ được cho ăn giun, tôm hoặc cá. Khi chúng còn nhỏ và răng chưa phát triển, chúng sử dụng phương pháp kiếm ăn ‘chân không’, hút bất cứ thứ gì đủ nhỏ vào miệng.
Axolotl có màu gì?
Axolotls ‘hoang dã’ thường có có màu xanh xám. Điều này hoàn toàn khác với những con vật mà bạn tìm thấy trong khu buôn bán vật nuôi, chúng thường có màu hơi hồng với mang đỏ và mắt đen. Việc lai tạo có chọn lọc, nhờ sự phổ biến của axolotls làm vật nuôi, đã dẫn đến một số hình thái màu sắc khác nhau, bao gồm bạch tạng, vàng và lốm đốm.
Axolotls sống được bao lâu?
Axolotls sống khoảng 10 đến 15 năm, có thể lâu hơn một chút nếu được chăm sóc đúng cách trong điều kiện nuôi nhốt.
Axolotl bé trông như thế nào?
Cũng giống như ếch, phôi axolotl được bao quanh trong một chất giống như thạch. Axolotl con đang phát triển sẽ mất khoảng 14 đến 30 ngày để nở ra, tùy thuộc vào nhiệt độ nước. Khi những con non xuất hiện, chúng có mang có lông và đuôi dài giống như con trưởng thành, nhưng chúng không có chân. Khoảng một tháng tuổi, chúng sẽ có chân và trông giống như một con trưởng thành ở hình thái thu nhỏ.
